Gorzki smak życia z cukrzycą
Cukrzyca jest poważnym problemem zdrowotnym, obecnie choruje na nią ok. 3 mln Polaków, a jeszcze u wielu osób nie zdiagnozowano tej choroby.
Każdy z nas może doświadczyć cukrzycy, a ryzyko zachorowania zwiększa się wraz z wiekiem, dlatego konieczne są cykliczne badania krwi. Jeśli więc nie mamy objawów cukrzycy, a ukończyliśmy 45. rok życia, powinniśmy raz na trzy lata oznaczyć poziom cukru. Jeśli natomiast znajdujemy się w grupie ryzyka trzeba go oznaczać raz w roku, bez względu na wiek.
Jak ustrzec się cukrzycy?
Nieprawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego może wywołać cukrzycę typu 1. Chorujemy na nią, gdy przeciwciała wytwarzane przez nasz organizm, systematycznie niszczą komórki β trzustki, która traci zdolność produkcji i wydzielania insuliny. Inaczej niż w cukrzycy typ 2, na rozwój której poważny wpływ ma nasz styl życia, czyli nieodpowiednia dieta, przyjmowane leki, stres.
W grupie ryzyka zachorowania na cukrzycę możemy się znaleźć, jeśli m.in.: mamy problemy z nadwagą lub otyłością, jesteśmy rodzinnie obciążeni chorobą, mało aktywni fizycznie, źle sypiamy, przebyliśmy ostre zapalenie trzustki lub mamy inne schorzenia, np. nadciśnienie tętnicze, wysokie stężenie cholesterolu i trójglicerydów czy układu krążenia. Cukrzycą zagrożeni jesteśmy też, jeśli w poprzednim badaniu stwierdzono nieprawidłowy poziom glukozy. Na cukrzycę narażone są kobiety, które w okresie ciąży miały cukrzycę, chociaż objawy choroby ustąpiły po rozwiązaniu. Kobiety natomiast, które urodziły dzieci o wadze powyżej 4 kg, obciążone są prawdopodobieństwem wystąpienia cukrzycy w przyszłości.
(Nie)prawidłowy poziom glukozy we krwi
Prawidłowy poziom cukru (glukozy) we krwi powinien wynosić 60-99 mg/dl na czczo, a u zdrowej osoby od 1,5 do 2 godzin po posiłku nie powinien przekraczać 140 mg/dl. Jeśli posiadamy podwyższony poziom glukozy na czczo, który jednak nie spełnia kryteriów rozpoznania cukrzycy, wtenczas konieczne jest przeprowadzenie doustnego testu obciążenia glukozą. Test ten jest stosunkowo prostą i dostępną metodą wczesnego wykrywania cukrzycy. Jeżeli natomiast poziom glukozy przekracza 180 mg/dl w surowicy krwi, wówczas pojawia ona się w moczu. W rezultacie odczuwamy potrzebę częstego oddawania moczu, co może prowadzić do odwodnienie i wzmożonego pragnienia.
Cukrzyca nie boli, ale prowadzi do ostrych powikłań, w szczególności zaś do śpiączki cukrzycowej, a nawet śmierci. Podwyższone poziomy cukru przyczyniają się do choroby wieńcowej, zawału serca, udaru mózgu, nieodwracalnych uszkodzeń wzroku, miażdżycy tętnic kończyn dolnych oraz zaburzenia potencji. Wysoki cukier powoduje uszkodzenia w nerwach kończyn dolnych: dokuczliwe bóle i zaburzenia czucia w stopach, a z czasem ich deformacje i owrzodzenia, czyli tzw. stopę cukrzycową, prowadzącą nawet do amputacji kończyny. Choroba wpływa też na pracę nerek, może doprowadzić do ich uszkodzenia, a czasem całkowitej niewydolności i konieczności ich dializowania.
Zdrowy styl życia…
… pozwala nam zminimalizować ryzyko zachorowania na cukrzycę. Warto więc odpowiednio odżywiać się. Nasze posiłki powinny składać się przede wszystkim z warzyw, ciemnego pieczywa, brązowego ryży, kaszy jęczmiennej lub gryczanej. Musimy ograniczyć produkty zawierające cukry proste oraz tłuszcze zwierzęce, jak np. mleko i jego przetwory, owoce. Należy wykluczyć słodycze, ciasta, miód, dżem, cukier, ale też słodzone napoje. Dobór produktów żywieniowych, po spożyciu których poziom cukru nie wzrasta zbyt wysoko, ułatwiają tabele indeksu glikemicznego. Wymienione są tam grupy pokarmów, które mają niski, umiarkowany i wysoki indeks glikemiczny (IG). Na przykład pacjentom z nadwagą lub otyłością zaleca się stosowanie diety ubogokalorycznej o niskim lub umiarkowanym indeksie glikemicznym.
Konieczny jest też wysiłek fizyczny, minimum 30 minut dziennie. Dla osób starszych wskazane są marsze i spacery, a dla młodszych ruch dostosowany do możliwości. Potrzebna jest też odpowiednia ilość snu, w czasie którego regeneruje się nasz organizm.
Leczenie cukrzycy
Powinniśmy nie tylko utrzymywać właściwy poziom glukozy we krwi, ale również kompleksowo zadbać o prawidłowe ciśnienie tętnicze oraz cholesterol we krwi, a także kontrolować swoje stopy, oczy, serce i stan skóry. Najważniejsze, aby jak wcześniej rozpoznać cukrzycę, zanim jeszcze wystąpią objawy, gdyż w ten sposób unikniemy uszkodzenia narządów. Należy też szybko wdrożyć dietę, ruch a w razie konieczności zażywać leki doustne lub insulinę, aby poziom glukozy wyrównać do poziomu osoby zdrowej. Zbyt długo utrzymujące się wysokie stężenia glukozy we krwi może doprowadzić do trwałych uszkodzeń: nerwów, naczyń krwionośnych, wzroku, stóp i nerek.
W zależności od zaawansowania cukrzycy oprócz odpowiedniej diety musimy przyjmować leki, gdyż czasem mogą zdarzyć się incydenty niedocukrzeń. Dużo trudniej jest, jeśli już musimy przyjmować insulinę. Istnieją różne schematy od wstrzyknięcia jeden raz na dobę, poprzez wielokrotne wstrzyknięcia, na pompie insulinowej skończywszy. Każda z tych metod leczenia wymaga odrębnej edukacji i samokontroli. Dlatego chorując na cukrzycę powinniśmy prowadzić uregulowany tryb życia, spożywać posiłki o podobnych porach i składzie. Nie należy więc jednego dnia objadać się, a drugiego robić głodówkę, ponieważ wtedy trudno dawkować leki. Cukrzyca bezwzględnie wymaga stałej konsultacji z lekarzem diabetologiem, ale warto też zasięgnąć porady dietetyka.
